Ceza muhakemesi hukukunda uzlaştırma kurumu yalnızca soruşturma veya kovuşturma aşamasında değil, hüküm kesinleştikten sonra da uygulanabilen istisnai bir mekanizmadır. Bu durum, özellikle uzlaştırmaya tabi bir suçtan mahkûm olmuş ve cezası kesinleşmiş kişiler için önem taşır. Çünkü bazı durumlarda, hükümlü kişi cezasını infaz ederken bile uzlaşma hakkından yararlanabilir.
1. Uzlaştırma Hükümlüler İçin de Mümkün mü?
Evet. Mahkeme kararı kesinleşmiş, yani artık istinaf veya temyiz aşaması tamamlanmış olan bir kişi de uzlaştırma sürecine dahil olabilir.
Burada önemli olan, kişinin mahkûm olduğu suçun uzlaştırma kapsamına girip girmediğidir. Eğer suç, CMK m. 253 kapsamında uzlaştırılabilir nitelikteyse, mahkûmiyetin kesinleşmiş olması süreci engellemez.
Hükümlünün cezaevinde bulunması da şart değildir; cezayı denetimli serbestlik, adli para cezası veya başka bir infaz yöntemiyle çeken kişiler de bu haktan yararlanabilir.
2. Uzlaştırma Teklifi Daha Önce Yapılmışsa Yeniden Uygulanabilir mi?
Hayır. Eğer aynı suç nedeniyle yargılama aşamasında uzlaşma teklifi yapılmış ve sonuçsuz kalmışsa, hüküm kesinleştikten sonra yeniden uzlaştırma prosedürü başlatılamaz.
Ancak, daha önce hiç uzlaştırma girişimi yapılmamışsa, hükümlü lehine yeni bir uzlaştırma süreci başlatılabilir. Bu durum genellikle dosyada suçun uzlaşmaya tabi olduğunun sonradan fark edilmesiyle ortaya çıkar.
3. Uzlaştırma Süreci Hükümlülerde Nasıl İşler?
Hükümlü hakkında uzlaştırma süreci şu şekilde yürütülür:
a. İnfazın Durdurulması
Mahkeme, hükümlünün uzlaştırmaya tabi bir suçtan cezalandırıldığını tespit ederse, infaz işlemini durdurur.
Cezaevinde olan hükümlü, geçici olarak tahliye edilir ve “bila infaz” (infaz edilmeden) ilamat evrakı mahkemeye geri gönderilir.
b. Dosyanın Uzlaştırma Bürosuna Gönderilmesi
İlamat evrakı mahkemeye döndüğünde, dosya uzlaştırma bürosuna gönderilir. Büro, taraflara uzlaşma teklifinde bulunur ve uzlaştırmacı ataması yapar.
c. Uzlaşmanın Sağlanması
Taraflar arasında uzlaşma sağlanırsa:
Uzlaşma sağlanmazsa, dosya yeniden infaz aşamasına döner ve hüküm kaldığı yerden infaz edilmeye devam edilir.
4. İstinaf veya Temyiz Aşamasında Uzlaştırma
Yargılama süreci istinaf veya temyiz aşamasında devam ediyorsa ve yerel mahkeme aşamasında uzlaştırma yapılmamış veya eksik yapılmışsa, üst mahkeme kararıyla yeniden uzlaştırma süreci başlatılabilir.
Ancak, yerel mahkeme sürecinde uzlaşma girişimi sonuçsuz kalmışsa, tekrar uzlaştırma yapılmaz.
Ek Bilgi: Uzlaşma Gerçekleşirse Ne Olur?
Uzlaşmanın gerçekleşmesi halinde mahkeme şu kararı verir:
-
Uzlaşma anlaşması doğrultusunda kamu davası düşer (CMK m.253/19),
-
Hükümlü derhal serbest bırakılır ve ceza siciline işlenmiş mahkûmiyet hükmü kaldırılır,
-
Uzlaşma raporu, ilam niteliğinde belge olarak saklanır.
Bu yönüyle uzlaştırma, hükümlüler için ikinci bir adalet fırsatı sunmaktadır. Hem mağdurun zararının giderilmesi hem de failin topluma yeniden kazandırılması hedeflenir.
Uzlaştırma Temel Eğitimi Başvuru Sayfası İçin Tıklayınız.
Uzlaştırma Yenileme Eğitimi Başvuru Sayfası İçin Tıklayınız.