Ceza muhakemesi sisteminde Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması (HAGB), failin yeniden suç işlememesi koşuluyla cezasının ertelenmesini sağlayan bir imkândır.
Ancak HAGB kararlarının uzlaşma/uzlaştırma kurumuyla ilişkisi, uygulamada sıkça gündeme gelen önemli bir konudur.

Uzlaşma hükümleri, kamu davasının düşmesi sonucunu doğurabildiğinden, HAGB kararı verilmiş dosyalarda da sonradan uzlaşma sağlanması mümkündür.

1. HAGB Kararı Nedir?

Hükmün açıklanmasının geri bırakılması, CMK m.231 uyarınca sanık hakkında verilen mahkûmiyet hükmünün 5 yıl süreyle açıklanmayarak ertelenmesi anlamına gelir.
Bu süreçte sanık yeni bir suç işlemez veya mahkemenin belirlediği yükümlülüklere aykırı davranmazsa, dava düşer ve hüküm hiçbir zaman açıklanmaz.

Ancak sanığın denetim süresinde kural ihlali yapması veya yeni bir suç işlemesi halinde, mahkeme HAGB kararını kaldırır ve hükmü açıklar.

2. HAGB Kararı Verilmiş Dosyalarda Uzlaştırma Mümkün mü?

Evet.
Mahkeme, HAGB kararının konusunu oluşturan suçun uzlaştırma kapsamında olduğunu tespit ederse, dosyayı uzlaştırma bürosuna gönderebilir.
Bu uygulama, fail açısından önemli bir “ikinci şans” niteliğindedir.

Bu durumda:

• Uzlaştırma bürosu, taraflara uzlaşma teklifinde bulunur.
• Taraflar arasında uzlaşma sağlanırsa, kamu davası düşer ve HAGB kararı da ortadan kalkar.
• Uzlaşma sağlanamazsa, mahkeme duruşma günü belirler ve hükmü açıklar.

3. Uzlaştırma Süreci Nasıl İşler?

Uzlaştırma süreci şu adımlardan oluşur:

1. Mahkeme Tespiti: HAGB dosyasındaki suçun uzlaştırma kapsamında olup olmadığı belirlenir (CMK m.253).
2. Dosyanın Gönderilmesi: Mahkeme, tensip zaptı ile dosyayı uzlaştırma bürosuna yollar.
3. Uzlaştırmacı Görevlendirilmesi: Büro, taraflara uzlaşma teklifinde bulunmak üzere bir uzlaştırmacı atar.
4. Uzlaşma Anlaşması: Uzlaşma gerçekleşirse, Cumhuriyet savcısı veya mahkeme tarafından anlaşma onaylanır.
5. Sonuç: Uzlaşma sağlanırsa dava düşer; uzlaşma sağlanamazsa mahkeme duruşma günü belirleyerek hükmün açıklanmasına karar verir.

4. Uzlaşmanın HAGB Üzerindeki Etkisi

Uzlaşma, mahkûmiyet hükmünün ortadan kalkmasını sağlar.
Bu durumda sanık hakkında verilen HAGB kararı da anlamını yitirir; çünkü kamu davası düşmüştür.

Yargıtay 19. Ceza Dairesi 2023/6485 E., 2024/2197 K.
“Uzlaştırma kapsamındaki bir suçtan verilen HAGB kararında, uzlaşmanın sonradan gerçekleşmesi halinde mahkemece kamu davasının düşmesine karar verilmelidir.”

5. Uzlaşma Sağlanamazsa Ne Olur?

Eğer uzlaşma görüşmeleri başarısız olursa:

• Mahkeme, HAGB kararının kaldırılmasına karar verir.
• Hüküm açıklanır ve sanığın cezası infaz aşamasına geçer.
• Bu durumda uzlaşma kurumu tekrar işletilemez.

Uygulamada Örnek Senaryo

Bir kişi, basit tehdit (TCK m.106/1) suçundan yargılanıyor ve HAGB kararı alıyor.
Denetim süresi içinde yeni bir suç işlediği tespit ediliyor. Mahkeme hükmü açıklamadan önce, dosyanın uzlaşmaya tabi olduğu fark ediliyor.
Mahkeme dosyayı uzlaştırma bürosuna gönderiyor.
Eğer taraflar bu aşamada uzlaşırsa, kamu davası düşüyor ve HAGB kararı uygulanmadan tamamen ortadan kalkıyor.

Sık Sorulan Sorular (SSS)

1. HAGB kararı verilmiş bir dosyada uzlaşma yapılabilir mi?
Evet. Mahkeme, suçun uzlaştırma kapsamında olduğunu tespit ederse dosyayı uzlaştırma bürosuna gönderir.

2. Uzlaşma olursa HAGB kararı ne olur?
Uzlaşma sağlanırsa kamu davası düşer ve HAGB kararı da hükümsüz hale gelir.

3. Uzlaşma sağlanmazsa süreç nasıl ilerler?
Uzlaşma başarısız olursa mahkeme duruşma günü belirler ve hükmün açıklanmasına karar verir.

4. Denetim süresi dolduktan sonra uzlaşma yapılabilir mi?
Eğer hüküm açıklanmamışsa ve dosya hâlâ mahkemenin kontrolündeyse, evet; uzlaştırma prosedürü başlatılabilir.

Uzlaştırma Temel Eğitimi Başvuru Sayfası İçin Tıklayınız.

Uzlaştırma Yenileme Eğitimi Başvuru Sayfası İçin Tıklayınız.