Uzlaştırma kurumu yalnızca yargılama aşamasında değil, cezası infaz edilmiş hükümlüler için de önemli sonuçlar doğurabilir. Çünkü uzlaşma, yalnızca ceza usulüne değil, aynı zamanda maddi ceza hukukuna da etki eder. Bu nedenle, cezayı tamamlamış olan kişiler bile uzlaştırma hükümlerinden lehine sonuç doğuracak şekilde yararlanabilir.
1. Uzlaştırma Yasasının Niteliği
Uzlaştırma, çifte hukuk niteliği taşır:
Bu nedenle, uzlaşma kurumunun geriye etkili biçimde uygulanabilmesi mümkündür. Türk Ceza Kanunu’nun 7/2. maddesi, hükümlü lehine olan kanunların geçmişe yürütülmesini açıkça düzenler:
“Suçun işlendiği zaman yürürlükte bulunan kanun ile sonradan yürürlüğe giren kanunların hükümleri farklı ise, failin lehine olan kanun uygulanır.”
Bu hüküm uyarınca, uzlaşma kapsamına alınan suçlarda cezasını tamamlamış hükümlüler bile uzlaştırmadan yararlanabilir.
2. Cezası İnfaz Edilen Hükümlüler İçin Süreç Nasıl İşler?
Hükümlü, cezasını tamamen çekmiş olsa bile, mahkûmiyetin doğurduğu hak yoksunlukları (örneğin memuriyete dönüş yasağı, seçme ve seçilme hakkı kaybı, adli sicil kaydı) devam eder.
İşte bu noktada uzlaştırma hükümleri devreye girer.
Süreç adım adım şu şekildedir:
-
Hükümlünün Talebi:
Hükümlü, mahkûm olduğu suçun uzlaşmaya tabi olduğunu fark eder ve mahkemeye başvurarak “lehe olan uzlaştırma hükümlerinin uygulanmasını” talep eder.
-
Mahkeme İncelemesi:
Mahkeme, suçun uzlaşmaya tabi olduğuna kanaat getirirse, infaz edilmiş olsa dahi dosyayı uzlaştırma bürosuna gönderir.
-
Uzlaştırma Bürosu İşlemleri:
Büro, taraflara uzlaşma teklifinde bulunur.
Uzlaşma sağlanırsa, dosya mahkemeye iade edilir.
-
Mahkeme Kararı:
Uzlaşmanın gerçekleştiği tespit edilirse, mahkemece “kamu davasının düşmesi” kararı verilir.
Bu karar, artık cezanın tüm hukuki sonuçlarını ortadan kaldırır.
-
Adli Sicil Kaydının Silinmesi:
Kamu davasının düşmesiyle birlikte mahkûmiyet kararı tüm sonuçlarıyla ortadan kalktığından, adli sicil kaydı silinir ve kişi yeniden medeni haklarını tam olarak kullanabilir.
3. Uzlaşmanın Hükümlü Açısından Sonuçları
Cezasını infaz eden bir hükümlü için uzlaşma kararının sonuçları oldukça önemlidir. Bu sonuçlar şunlardır:
| Sonuç |
Açıklama |
| Kamu davası düşer |
Mahkûmiyet hükmü ortadan kalkar. |
| Adli sicil kaydı silinir |
Hükümlü yeniden sicil açısından temiz hale gelir. |
| Hak yoksunlukları kalkar |
Memuriyet, oy kullanma, pasaport gibi haklar iade edilir. |
| Toplumsal rehabilitasyon sağlanır |
Hükümlü toplumsal hayata geri döner. |
Bu yönüyle uzlaştırma, yalnızca cezayı değil, cezanın psikolojik ve sosyal etkilerini de ortadan kaldıran onarıcı bir mekanizmadır.
4. Yargı Uygulamalarından Örnek
Yargıtay 19. Ceza Dairesi, 2024/3987 E., 2025/1129 K.
“Uzlaştırmaya tabi bir suçtan verilen mahkûmiyet kararının infaz edilmiş olması, hükümlünün uzlaşma hükümlerinden yararlanmasına engel değildir. Uzlaşma sağlanması hâlinde mahkeme kamu davasının düşmesine karar vermelidir.”
5. Uygulamada Dikkat Edilmesi Gerekenler
-
Hükümlünün talebi yazılı olmalıdır.
-
Mahkûmiyetin konusu suç, CMK m.253 kapsamındaki suçlardan biri olmalıdır.
-
Daha önce uzlaşma girişimi yapıldıysa ve başarısız olduysa, yeniden uzlaştırma uygulanmaz.
-
Uzlaşma sağlanırsa, infaz edilmiş cezanın sonuçları da tamamen ortadan kalkar.
Sık Sorulan Sorular (SSS)
1. Cezası tamamen biten biri uzlaşmadan yararlanabilir mi?
Evet. Hükümlü lehine olan uzlaştırma hükümleri geçmişe yürür; uzlaşma sağlanırsa kamu davası düşer.
2. Uzlaşma olursa sicil kaydı silinir mi?
Evet. Kamu davası düşeceği için adli sicil kaydı otomatik olarak silinir.
3. Uzlaşma sağlanmazsa süreç yeniden başlar mı?
Hayır. Uzlaşma başarısız olursa hüküm geçerliliğini korur.
4. Cezaevinde olmayan hükümlü uzlaşmadan yararlanabilir mi?
Evet. Cezası infaz edilmiş veya denetimli serbestlikte bulunan kişiler de yararlanabilir.
5. Hükümlü bizzat başvurmak zorunda mı?
Evet, başvuru şahsen veya vekil aracılığıyla yapılmalıdır.
Uzlaştırma Temel Eğitimi Başvuru Sayfası İçin Tıklayınız.
Uzlaştırma Yenileme Eğitimi Başvuru Sayfası İçin Tıklayınız.